ကူဗလိုင္ခန္ ( ခရစ္ ၁၂၁၆-၁၂၉၄ )

ကူဗလိုင္ခန္ဟာ ကမၻာ႕အေရွ႕ဘက္ တစ္လႊားမွာ တန္ခိုးျကီးမားခဲ႕တဲ႕ မြန္ဂိုဘုရင္ ဂ်င္ဂစ္ခန္ရဲ႕ ေျမးပဲျဖစ္ပါတယ္ ။ ကုဗလိုင္ခန္မွာ တူလီရဲ႕ ဒုတိယေျမာက္သားျဖစ္ျပီး ၁၂၁၆ ခုႏွစ္မွာ ေမြးဖြားခဲ႕တယ္ ။ ငယ္စဥ္က ေနာင္ေတာ္ျဖစ္သူ မန္ဂူရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ စစ္မႈထမ္းျပီး တရုတ္နိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္းေဒသမ်ားကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူခဲ႕တယ္ ။ မြန္ဂိုဘုရင္ ကြယ္လြန္တဲ႕အခါ ၁၂၆၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ မြန္ဂို မင္းေဆြမင္းမ်ိဳးတို႕ရဲ႔ အစညး္အေဝးျကီးက သူ႕ကို ခန္မင္းျကီးအျဖစ္ တင္ေျမွာက္လိုက္ျကပါတယ္ ။

ခန္မင္းျကီးမွာ လက္ရံုးရည္ ႏွလံုးရည္နဲ႕ ျပည့္စံုသူျဖစ္ျပီး ဖိုးေတာ္ဂ်င္ဂစ္ခန္ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္အတိုင္း တရုတ္နိုင္ငံတစ္ခုလံုးကို သိမ္းသြင္းလိုတဲ႕ ဆႏၵ ျပင္းျပေနပါတယ္ ။ ဒါေျကာင့္ ဆြန္ဘုရင္တို႕ ပိုင္နက္ျဖစ္တဲ႕ တရုတ္နိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းကို တစ္စ တစ္စနဲ႕ တိုက္ခိုက္သိမ္းသြင္းလာခဲ႔ရာ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ကူဗလိုင္ခန္ဟာ တရုတ္တစ္နိုင္ငံလံုးရဲ႕ဘုရင္ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္ ။

ခန္မင္းျကီးက မိမိရဲ႕ျမိဳ႕ေတာ္ကို ကယ္ရာကိုးရမ္းမွ တရုတ္နိုင္ငံတံတိုင္းျကီးအတြင္း ယခု ပီကင္းျမိဳ႕ ေနရာကို ေျပာင္းေရြ႔ခဲ႕ပါတယ္ ။ အဲ့ဒီ႔ ျမိဳ႕ေတာ္သစ္က ေလးေထာင့္ေျမကြပ္ေပၚမွာတည္ရွိျပီး အဝန္း ၁၈ မိုင္ ရွိပါတယ္ ။ ျမိဳ႕ေတာ္က အလြန္ခမ္းနားျကီးက်ယ္တာေျကာင့္ နိုင္ငံျခားသားမ်ားကပင္ အထူးခ်ီးက်ဴးေရးသားျကရတယ္။ အဲ႕ဒီ႕ျမိဳ႕ေတာ္ကို တိုင္တူးလို႕ သမုတ္ကာ ဒရံုးေတာ္ျကီး လို႕ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္ ။ အေနာက္နိုင္ငံသားတို႕က ခန္ဗာလိ ( ဝါ ) ခန္မင္းျကီးရဲ႕ ျမိဳ႕ေတာ္လို႕ ေခၚျကတယ္ ။ အဲ့ဒီ႔ျမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ခမ္းနားျကီးက်ယ္ပံုကို ၁၇ ႏွစ္တိုင္တိုင္ ခန္မင္းျကီးထံမွာ အမႈထမ္းဖူးတဲ႔ ဗင္နစ္ျမိဳ႕သား မာကိုပိုလိုက မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ႕ပါတယ္ ။ ( မာကိုပိုလို - ရႈ ) ၁၈ ရာစုႏွစ္မွာ အဂၤလိပ့္ ကဗ်ာဆရာျကီး ကိုးလားရစ္က ၅၄ ေျကာင္းေသာ ကဗ်ာနဲ႕ ခ်ီးက်ဴးေရးသားျပန္ခဲ႕ပါေသးတယ္ ။

ခန္မင္းျကီးဟာ မဟာယာနဗုဒၶဝါဒီတစ္ေယာက္ျဖစ္ေသာ္လည္း တရုတ္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ားကို ေလးစားတယ္ ။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနမ်ားမွာ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားကို အမ်ားအျပား ခန္႕ထားပါတယ္ ။ ၁၂၆၃ ခုႏွစ္မွာ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ား အေလးအနက္ထားတဲ႕ ဖိုးဖြါးဗိမာန္ေခၚ ေက်ာင္းေဆာင္ျကီးကို ယန္ခ်င္ျမိဳ႕မွာ တည္ေဆာက္ခဲ႕တယ္ ။ ၁၂၇၉ ခုႏွစ္မွာ ျမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ အေရွ႕ေတာင္ဘက္မွ နကၡတ္တာယာမ်ားကို ျကည့္ရႈေလ့လာနိုင္ရန္ နကၡေမွ်ာ္စင္ျကီးတစ္ခုကို ေဆာက္လုပ္ခဲ႕ျပန္ေသးပါတယ္ ။ ခန္မင္းျကီးဟာ တရုတ္လူမ်ိဳးတို႕ အေလးအနက္ထားတဲ႕ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ေက်ာင္းေတာ္ျကီးကို ျမိဳ႕ေတာ္သစ္ျကီအတြင္းမွာ ေဆာင္လုပ္ေပးခဲ႕တဲ႕အျပင္ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္မ်ားအတြက္ နယ္ ၂ နယ္ကိုလဲ လက္ေဆာင္အျဖစ္ ေပးအပ္ခဲ႕ပါတယ္ ။ ထိုမွတစ္ပါး ယန္ခ်င္ျမိဳ႕နဲ႕ ပင္ယန္ျမိဳ႕မ်ားမွာရွိတဲ႕ တကၠသိုလ္ျကီး ၂ ေက်ာင္းကိုလဲ ခိုင္ျမဲတည္တန္႕ေအာင္ ျပဳျပင္ ကူညီခဲ႕ပါေသးတယ္ ။

နိုင္ငံေတာ္အတြင္း ကူးသန္းေရာင္းဝယ္မႈမ်ား လြယ္ကူေစရန္ ျမင္းေပါင္း ၂၀၀၀၀၀( ႏွစ္သိန္း) ပါဝင္တဲ႕ စာပို႕စနစ္ကို လည္းေကာင္း တည္းခိုဖို႕ စခန္းေပါင္း ၁၀၀၀၀ ကို လည္းေကာင္း တီထြင္ဖြင့္လွစ္ခဲ႕တယ္ ။ ျမိဳ႕ေတာ္နဲ႕ ေရလမ္း ဆက္သြယ္မႈ လြယ္ကူေစရန္ တူးေျမာင္း မဟာျကီးကိုလဲ အသစ္ထက္မံ ေဖါက္လုပ္ခဲ႕တယ္ ။ ေဖါက္ကား ေရာင္းဝယ္မႈမွာ အခက္အခဲ မရွိေစဖို႕ ေငြစကၠဴမ်ား ထုတ္ခဲ႕ပါတယ္ ။ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္မႈမ်ားကို အထူးပဲ အားေပးခ်ီးေျမွာက္ခဲ႕တယ္ ။ ပိုးထည္လုပ္ငန္းနဲ႕ ေရႊေတာင့္ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ မ်ားစြာ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာခဲ႕ပါတယ္။ မင္းျကီးဟာ စာေပပညာမ်ားကိုလဲ အားေပးခဲ႕တယ္ ။ တိဗက္လူမ်ိဳး လာမားဘုန္းျကီး မတီဒဝတ္ရွားဆိုသူ ပုဂၢိဳလ္ကို စာေပအကၡရာအသစ္ တီထြင္ေစခဲ႕ပါတယ္ ။

ပါးရွင္းလူမ်ိဳး ဂ်ာမားအာလာဒင္ဆိုသူကို ေခတ္မွီီျပကၡဒိန္ ျပဳလုပ္ခိုင္းခဲ႕တယ္ ။ အျခားပညာရွင္မ်ားကိုလဲ မြန္ဂိုတို႕ရဲ႕ သမိုင္းကို ေရးသားဖို႕ ေစခိုင္းခဲ႕ပါတယ္။ ၁၂၆၉ ခုႏွစ္မွာ ဝီးဂူးဝါး စာလံုး မ်ားနဲ႕ စာေရးနည္းကို ပယ္ဖ်က္ျပီး စံနစ္အသစ္ကို ေပးခဲ႕တယ္။ မဟာယာန ဗုဒၶဝါဒကိုလည္း နိုင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ႕ပါေတာ့တယ္ ။

ကူဗလိုင္ခန္း လက္ထက္မွာ အေနာက္နိုင္ငံက သာသနာျပဳပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦး ေရာက္ရွိလာတယ္ ။ တစ္ဦးမွာ မြန္တီေကာ္ဗီအရပ္မွ ဂြ်န္ဆိုသူ ျဖစ္ျပီး ေနာက္တစ္ဦးကေတာ့ ေပၚဒနိုနီအရပ္မွ အိုဒိုရစ္ဆိုသူ ျဖစ္ပါတယ္ ။ မင္းျကီးဟာ အဲ႕ဒီ႔ပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးကို ေလးေလးစားစားထားျပီး ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳခြင့္ ေပးသည့္အျပင္ ဂြ်န္အား ပီကင္းျမိဳ႕ရဲ႕ ပထမဆံုး ဂိုဏ္ခ်ဳပ္အျဖင့္ ခ်ီးျမွင့္ေလတယ္ ။ တိဗက္နိုင္ငံမွာ ဘုန္းျကီးဘုရင္စနစ္ကို တီထြင္ေပးခဲ႕ရာ ယခုတိုင္ ဒလိုင္းလားမားေခၚ တိဗက္သာသနာပိုင္မ်ားမွာ တန္ခိုးထြားလ်က္ ရွိေနပါတယ္ ။

ခန္မင္းျကီးမွာ ေရွးဘိုးေလာင္းေတာ္မ်ားနည္းတူ စစ္တိုက္ခိုက္မႈ နိုင္ငံသိမ္းသြင္းမႈမ်ားကို လိုလားခဲ႕တယ္ ။ ဒါေျကာင့္ တိဗက္နိုင္ငံ တာကီစတန္နိုင္ငံ ျမန္မာနိုင္ငံ ကိုခ်င္ခ်ိဳင္းနားနိုင္ငံ ဂ်ားဗားကြ်န္းမ်ားဆီတို႕ကို စစ္ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ခဲ႕ရာမွာလည္း ေအာင္ျမင္ခဲ႕တာခ်ည္းပဲ ျဖစ္တယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ဂ်ပန္ကြ်န္းကိုေတာ့ေရတပ္နဲ႔ အျကိမ္ျကိမ္ တိုက္ခိုက္ခဲ႕ေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ႕ပါဘူး ။ ကူဗလိုင္ခန္ရဲ႕ နိုင္ငံေတာ္က ဘုရင္တစ္ဦးတည္းပိုင္ နိုင္ငံမ်ားအနက္ထဲက အက်ယ္ဝန္းဆံုး နိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ပါတယ္ ။ အေရွ႕ဘက္မွာ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာကေန အေနာက္ဘက္ ပင္လယ္နက္ ေက်ာ္တဲ႕အထိ က်ယ္ျပန္႕တယ္ ။

ျမန္မာနိုင္ငံမွာ တရုတ္ေျပးမင္းေခၚ နရသီဟပေတ့မင္း လက္ထက္ ကူဗလိုင္ခန္ရဲ႕ စစ္သည္ေတာ္မ်ားက ျမန္မာနိုင္ငံကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္တာေျကာင့္ နရသီဟပေတ့မင္းမွာ ပုဂံကေန ျပည္ျမိဳ႕ကို ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ရေလတယ္ ။ နရသီဟမေတ့မင္းဟာ သွ်င္ဒိသာပါေမာကၡ ရဟန္းေတာ္အား သဝဏ္လႊာနဲ႕ ပီကင္းျမိဳ႕ ကူဗလိုင္ခန္ဘုရင္ထံကို ေစလႊတ္ေစ့စပ္ခဲ႕ရေျကာင္း မဂၤလာေစတီေက်ာက္စာမွာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္ ။ အဲ႕ဒီ႕ေက်ာက္စာမွာ ကူဗလိုင္ခန္ရဲ႕ ေနျပည္ေတာ္ကို တယ္တူ(တုိင္တူး) လို႕ ေဖၚျပထားေလတယ္ ။ ( နရသီဟပေတ႔ - ရႈ )

ကူဗလိုင္ခန္ဘုရင္မွာ အေရွ႕ဘက္ နိုင္ငံမ်ားတြင္သာမက အေနာက္ဥေရာပနိုင္ငံမ်ားအထိ တန္ခိုးပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ႕တဲ႕ မြန္ဂိုဘုရင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္ ။ တရုတ္နိုင္ငံမွာ ယြန္မင္းဆက္ကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ႕တဲ႕ မင္းလဲ ျဖစ္တယ္ ။ သူဟာ သကၠရာဇ္ ၁၂၉၄ မွာေတာ့ ကံေတာ္ ကုန္ခဲ႕ပါေတာ့တယ္ခင္ဗ်ာ ။ ( မြန္ဂိုလူမ်ိဳး - ရႈ )